Zbudowana w przednio - dolnej części szyi, tarczyca jest narządem niezwykle ważnym dla naszego zdrowia, zarówno tego fizycznego, jak i psychicznego. Nigdy nie boli i nie sygnalizuje wprost, gdy dzieje się z nią coś niepokojącego. Potrafi jednak wywołać takie objawy, że postanowienie prawidłowej diagnozy przez lekarzy, jest nie lada wyzwaniem.
Tarczyca - co to takiego
Tarczyca jest niewielkim, niezwykle lekkim - ważącym od 15 do 30 gramów gruczołem umiejscowionym w okolicach szyi. Jej dokładnym miejscem położenia są okolice szyi i gardła, tuż nad tchawicą. Swoim kształtem przypomina motyla w locie. Odpowiedzialna za wydzielanie hormonów takich jak: tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3) i kalcytonina, tarczyca pełni wielorakie funkcje w organizmie. Jakie to między innymi funkcje?
- utrzymanie prawidłowej ciepłoty ciała
- regulacja przemiany materii
- wsparcie odpowiedniego funkcjonowania układu pokarmowego, nerwowego i rozrodczego
Badania dowodzą, że z niedoczynnością tarczycy, pięciokrotnie częściej, zmagają się kobiety niż mężczyźni. Szacuje się, że cierpi na nią nawet 6 proc. osób do 60 roku życia, a częstotliwość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem.
Czym jest niedoczynność tarczycy i jakie są jej przyczyny
Niedoczynność tarczycy to zespół objawów związanych z niedoborem wytwarzania hormonów przez ten narząd. Przyczyny schorzenia mogą być bardzo różne, od choroby autoimmunologicznej, aż po uraz mechaniczny. Wyróżniamy trzy rodzaje niedoczynności tarczycy: pierwotną, wtórną oraz trzeciorzędową.
Do głównych przyczyn występowania niedoczynności tarczycy pierwotnej zaliczamy:
- chorobę Hashimoto, która jest przewlekłym, bezbolesnym autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy
- operacyjne usunięcie tarczycy spowodowane m.in. rakiem tarczycy, chorobą Gravesa czy wolami guzkowymi
- leczenie jodem promieniotwórczym stosowanym w przypadku wyżej wymienionych chorób
- zapalenia tarczycy, m.in. poporodowe lub podostre zapalenie tarczycy
- niedobór jodu w środowisku
- wrodzona niedoczynność tarczycy
- napromieniowanie okolic szyi z powodu nowotworów
Wtórna niedoczynność tarczycy
O wtórnej niedoczynności tarczycy mówimy, gdy przyczyna jej występowania leży w przysadce mózgowej i wydzielanie TSH jest niewystarczające. Niedoczynność przysadki może być konsekwencją:
- nowotworu
- uszkodzenia urazowego
- uszkodzenia naczyniopochodnego
Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy
Ten rodzaj niedoczynności występuje bardzo rzadko, a spowodowany jest zazwyczaj przez guzy podwzgórza, sarkoidozę lub stany prowadzące do przerwania ciągłości szypuły przysadki.
Objawy towarzyszące niedoczynności tarczycy
Każdemu pacjentowi cierpiącemu na tę przypadłość, towarzyszą inne – mniej lub bardziej natężone objawy. W przypadku łagodnej postaci choroby, objawy mogą być bardzo trudne do zauważenia. Bardzo ważnym jest obserwowanie swojego organizmu i regularne sprawdzanie poziomu hormonów tarczycy.
Do głównych objawów niedoczynności tarczycy zaliczamy:
- nadmierną senność
- stałe odczuwanie zimna
- częste zaparcia
- sztywność mięśni i ból stawów
- duszność wysiłkową i spłycenie oddechu
- przyrost wagi
- zaburzenie koncentracji i osłabioną pamięć
- „nalaną” twarz i tzw. drugi podbródek
- obniżenie nastroju i myśli depresyjne
- zaburzenia miesiączkowania oraz problemy z utrzymaniem ciąży
- impotencję, zmniejszone libido
- łamliwość i wypadanie włosów
Lista objawów niedoczynności tarczycy jest naprawdę długa i w wielu przypadkach bywa bagatelizowana, dlatego tak ważne są regularne kontrole u specjalisty.
Jak rozpoznać niedoczynność tarczycy
Osoba, która obserwuje u siebie powyższe objawy powinna niezwłocznie udać się do endokrynologa w celu postawienia odpowiedniej diagnozy. Aby wykluczyć bądź potwierdzić niedoczynność tarczycy, lekarz powinien przeprowadzić badania hormonalne. Pierwszym krokiem jest sprawdzenie poziomu TSH we krwi badanego. W przypadku, gdy jego wynik jest powyżej normy konieczne jest badanie tyroksyny (fT4). Jeśli podwyższonemu wynikowi TSH towarzyszy obniżony poziom fT4, wówczas mamy do czynienia z pierwotną niedoczynnością tarczycy. Obniżony poziom hormonu TSH, tyroksyny oraz trójjodotyroniny jest charakterystyczny dla niedoczynności wtórnej i trzeciorzędowej. Kolejnym krokiem diagnostyki niedoczynności tarczycy jest ustalenie przyczyn jej powstania. W tym celu lekarz wykonuje USG tarczycy.
Jak leczyć niedoczynność tarczycy
Po prawidłowym rozpoznaniu niedoczynności tarczycy, pacjent może rozpocząć leczenie. W dużej mierze polega ono na regularnej suplementacji brakujących hormonów tarczycy, czyli na przyjmowaniu preparatów tyroksyny. Celem leczenia jest przywrócenie organizmowi odpowiedniego stężenia hormonów w organizmie, dlatego ich ilość jest dobierana indywidualnie. Leczenie powinno być regularnie monitorowane, a kolejne dawki powinny być ustalane na podstawie badań kontrolnych u lekarza. Niedoczynność tarczycy jest chorobą, która wymaga przyjmowania leków przez całe życie. Samoistne wyzdrowienie jest możliwe tylko w niektórych przypadkach, takich jak między innymi poporodowe zapalenie tarczycy czy podostre zapalenie tarczycy.
(mjp)
Photo by Tanja Heffner on Unsplash